Przyszłość naszych dzieci.
Świat się zmienia szybciej niż kiedykolwiek. Roboty, automatyzacja, sztuczna inteligencja – to już nie science fiction, ale codzienność. Według prognoz Morgan Stanley, do 2050 roku nawet 62,7 miliona miejsc pracy może zostać zastąpionych przez humanoidalne maszyny co potencjalnie wpłynie na 75% zawodów, 40% pracowników i około 3 biliony dolarów w wynagrodzeniach. Oczywiście są to jakieś wizje / przypuszczenia. Nie oszukujmy się jednak, że takie czasy nie nastaną. Choć moim zdaniem nawet jeżeli automatyzacja może prowadzić do eliminacji niektórych miejsc pracy, to może jednocześnie tworzyć nowe stanowiska związane z projektowaniem, utrzymaniem i zarządzaniem technologiami robotycznymi. Co to oznacza dla nas – rodziców, edukatorów i twórców przyszłości naszych dzieci?
W tym artykule postaram się rozwinąć takie tematy, jak:
Jakie zawody znikną, a jakie się pojawią?
Jakie umiejętności będą naprawdę liczyć się w przyszłości?
I przede wszystkim – jakie cechy maszyna nigdy nie będzie miała, a człowiek już posiada.
To są oczywiście moje rozmyślenia nad tematem. To nie jest tak, że na pewno musi tak być, ale… czy możemy mieć pewność? 😉
Interesują Cię inne tematy? Sprawdź poniższe artykuły:
Inspiracje
Edukacja domowa
Wybierasz się w podróż ? Sprawdź poniższe artykuły:
Europa – artykuły
Azja – artykuły
Ameryka Północna – artkuły
Ameryka południowa – artkuły
Afryka – artykuł
Spis treści:
1. Przyszłość naszych dzieci. Czy roboty już tu są?
Coraz więcej dziedzin życia przejmują algorytmy – obsługa klienta, medycyna, transport, a nawet sztuka. Już teraz AI pisze pracę magisterskie, artykuły, analizuje dane finansowe firmy, tworzy grafikę i filmy, projektuje wnętrze, meble a nawet zdiagnozuje co Ci dolega. A trzeba głośno powiedzieć!! Ona będzie tylko ewoluowała i będzie coraz mądrzejsza. Ale chociaż roboty potrafią wykonywać coraz bardziej skomplikowane zadania, nadal brakuje im tego, co najcenniejsze – człowieczeństwa.
2. Jakie zawody znikną, a które przetrwają?
Znikną lub zmienią się:
- Kierowcy i operatorzy maszyn,
- Kasjerzy, magazynierzy,
- Proste usługi i prace administracyjne.
Pozostaną lub rozwiną się:
- Edukatorzy, terapeuci, opiekunowie,
- Inżynierowie robotyki, programiści AI,
- Przewodnicy po świecie emocji i rozwoju osobistego,
- Twórcy kultury, sztuki i wartości.
3. Współczesna edukacja
Patrząc na obecny system edukacji, trzeba przyznać, że nadal jest on skostniały. Dokładniej mam na myśli: uczenie się na pamięć, równe szlaczki, nie wychodź za linię, być posłusznym, nie wychylaj się za bardzo… W Polsce jest Podstawa programowa z 2017.
Jej kluczowe cechy:
– większy nacisk na edukację patriotyczną, historyczną i klasyczną,
– zmiany w układzie treści z matematyki, języka polskiego, biologii, geografii itd.,
– większy zakres materiału w klasach 7–8,
– reorganizacja nauczania zintegrowanego (klasy 1–3).
Obecnie wiele środowisk edukacyjnych, nauczycieli, rodziców i ekspertów otwarcie krytykuje obecną podstawę programową z 2017 roku jako przestarzałą, przeładowaną i niedostosowaną do współczesnych realiów oraz potrzeb uczniów.
Główne zarzuty to:
1. Skostniałość i anachronizm
Treści nauczania często odwołują się do dawnych koncepcji dydaktycznych, niewiele mając wspólnego z aktualnymi wyzwaniami XXI wieku – jak kompetencje cyfrowe, krytyczne myślenie czy współpraca.
2. Przeciążenie uczniów
Szczególnie w klasach 7–8 uczniowie są przeładowani materiałem – dużo teorii, encyklopedycznych danych, dat, definicji. Brakuje miejsca na praktykę, dyskusję czy naukę przez doświadczenie.
3. Zbyt duży nacisk na pamięciowe opanowanie wiedzy
Zamiast rozwijania umiejętności i myślenia problemowego – dominuje „zakuwanie” faktów.
4. Brak elastyczności
Podstawa jest sztywna i zostawia nauczycielom niewiele swobody. Trudno dostosować treści do indywidualnych potrzeb uczniów.
5. Zbyt konserwatywne treści
Szczególnie w języku polskim i historii — wielu ekspertów zauważa silne akcenty ideologiczne, nacisk na patriotyzm i tradycję kosztem różnorodności światopoglądowej i kulturowej.
6. Brak dostosowania do rynku pracy i przyszłości
Uczniowie uczą się bardzo mało o finansach, przedsiębiorczości, nowych technologiach, ekologii czy kompetencjach miękkich.
Dotarło do mnie, że nadal skupiamy się na kompetencjach, które mają maszyny…
4. Czy będą zmiany w edukacji?
W 2024 roku Ministerstwo Edukacji zapowiedziało aktualizację podstawy programowej, w tym:
- odchudzenie materiału (tzw. „odchudzona podstawa” ma obowiązywać ponoć od 1 września 2025 r.),
- większy nacisk na kompetencje przyszłości,
- zmiany w nauczaniu języka polskiego i historii (np. zmniejszenie liczby lektur obowiązkowych).
A jakie propozycje mają eksperci? Porównajmy sobie obecny system w Polsce kontra z tym co proponują specjaliści:
| Aspekt | Obecna edukacja w Polsce | Co proponują eksperci / nowoczesna edukacja |
|---|---|---|
| Program nauczania | Centralnie sterowany, przeładowany faktami i datami. | Program elastyczny, oparty na kompetencjach, dostosowany do realiów XXI wieku. |
| Rola nauczyciela | Wykładowca, „dawca wiedzy”. | Przewodnik, mentor, wspierający rozwój i indywidualne zainteresowania ucznia. |
| Styl nauczania | Przede wszystkim teoretyczny, jednostronny przekaz. | Nauczanie przez działanie, projekty, dyskusje, doświadczenie. |
| Oceny i egzaminy | Skupienie na testach, punktach, ocenach. | Feedback rozwojowy, ocena opisowa, wspieranie refleksji i samooceny. |
| Miejsce kreatywności | Marginalne – często postrzegana jako „dodatek”. | Kluczowa kompetencja – rozwijana systemowo poprzez sztukę, tworzenie, interdyscyplinarność. |
| Nauka współpracy | Dominacja pracy indywidualnej, rywalizacja. | Współpraca, komunikacja, empatia – rozwijane świadomie przez wspólne projekty. |
| Przygotowanie do życia | Słabe – niewiele o finansach, relacjach, zdrowiu psychicznym czy zmianach klimatu. | Edukacja o realnym świecie: emocje, ekologia, przedsiębiorczość, nowe technologie, zmiany społeczne. |
| Podejście do błędów | Błędy karane, uznawane za „porażkę”. | Błąd jako część procesu uczenia się – zachęta do refleksji, odwagi i rozwoju. |
| Zainteresowania ucznia | Rzadko uwzględniane, wszystko według jednej „normy”. | Personalizacja nauczania – uczeń współtworzy ścieżkę edukacyjną. |
| Technologia i narzędzia | Nadal ograniczone i często traktowane jako zagrożenie. | Technologia jako narzędzie rozwoju, eksploracji, współpracy i tworzenia. |
| Wsparcie emocjonalne | Brak systemowego wsparcia psychicznego i edukacji emocjonalnej. | Edukacja emocjonalna i uważność jako integralna część programu nauczania. |
Podsumowując, obecna edukacja w Polsce nadal opiera się na modelu przemysłowym: wszyscy uczą się tego samego, w tym samym tempie, w ciszy i pod presją testów. Tymczasem świat potrzebuje ludzi kreatywnych, samodzielnych, zdolnych do współpracy, empatycznych i elastycznych – cech, których szkoła rzadko uczy systemowo.
Eksperci – m.in. UNESCO, Edukacja 2030, Sir Ken Robinson, Sugata Mitra, Jesper Juul, prof. Jacek Pyżalski – wskazują, że przyszłość edukacji to:
- rozwijanie kompetencji miękkich,
- nauka przez doświadczanie,
- edukacja oparta na relacjach i sensie,
- wspieranie samodzielności i pasji ucznia.
5. Jakie kompetencje będą kluczowe?
- Kreatywność
- Adaptacja do zmian (świat będzie się zmieniał)
- Krytyczne myślenie (, zdolność rozwiązania problemów)
- Chęć do ciągłego uczenia się (nie wystarczy zdobyć zawód, ale ciągle się przebranżawiać)
- Empatia i umiejętności społeczne
- Ciekawość świata, odwagę
Człowiek vs. maszyna – co nas odróżnia?
🧠 Świadomość i refleksyjność
Tylko człowiek potrafi myśleć o sobie, zastanawiać się nad sensem życia, analizować swoje emocje i rozwijać się duchowo. Robot nie zada sobie pytania „kim jestem?”.
💛 Empatia i współczucie
Maszyna może rozpoznać emocje, ale nie poczuje ich. Człowiek potrafi współczuć, kochać, tworzyć relacje i budować wspólnoty.
✨ Kreatywność i wyobraźnia
AI działa na podstawie danych. Człowiek potrafi stworzyć coś z niczego – mit, wiersz, teorię, ideę. Prawdziwa innowacja pochodzi z ludzkiej wyobraźni.
🌿 Zmysłowe przeżywanie świata
Dotyk, zapach, smak, zachwyt nad zachodem słońca – to doświadczenia zarezerwowane tylko dla ludzi.
🧭 Moralność i odpowiedzialność
Maszyna nie ma sumienia. Człowiek potrafi czuć winę, żałować, przepraszać i zmieniać się. To czyni go istotą etyczną.
🌌 Duchowość i poszukiwanie sensu
Człowiek od zarania dziejów zadaje pytania o istnienie, sens, śmierć i transcendencję. To właśnie te pytania napędzają nasz rozwój i kulturę.
6. Jak przygotować dzieci do przyszłości, której nie znamy?
🔹 Nie chodzi o to, by konkurować z robotami.
🔹 Chodzi o to, by rozwijać to, czego nie da się zaprogramować.
Dlatego kluczowe w wychowaniu dzieci będą:
- Empatia i inteligencja emocjonalna,
- Myślenie krytyczne i kreatywność,
- Kontakt z naturą i doświadczeniami analogowymi,
- Odwaga bycia sobą i refleksyjność,
- Uczenie się przez całe życie.
7. Podsumowanie
Moim zdaniem, nie musimy się bać robotów, jeśli zrozumiemy, że nasza prawdziwa siła to to, czego żadna maszyna nie zdoła naśladować: głębokie człowieczeństwo. Wrażliwość, twórczość, relacje, odwaga – to właśnie te cechy będą miały największe znaczenie w przyszłości.
Dlatego już dziś warto zadawać sobie pytania:
Czy moje dziecko rozwija to, co uczyni je odpornym i silnym w świecie automatyzacji?
Czy Twoje dzieci uczą się dziś czegoś, co Twoim zdaniem będzie naprawdę przydatne w świecie pełnym robotów?
Czy myślisz, że w przyszłości bardziej będzie liczyło się „co umiesz”, czy „kim jesteś”?
Podoba Ci się moja twórczość? Może ten artykuł wniósł wiele informacji? Może po prostu dowiedziałeś się czegoś ciekawego, wzruszyłeś się, zaśmiałeś? Możesz postawić mi wirtualną kawę, po prostu wesprzeć Twórcę. Będzie mi niezmiernie miło. Ponadto wspierając mnie na Patronite możesz otrzymać ode mnie e-booka “Mój subiektywny przewodnik: Japonia – ścieżkami rodziny nomadów”
fotografka
Jak Ci się podoba artykuł?
Jeżeli masz dodatkowe pytanie, napisz
w komentarzu lub napisz do mnie na Instagramie. Ja postaram się Tobie pomóc.
Dodaj komentarz